Evde Bakım Hastam Var. Yardım Eder misiniz?
Yatalak veya yaşlı hastaların evde bakımı konusunda birçok zorlukla karşılaşılmaktadır. Örneğin hastanın ev şartlarının hazırlanması, bakıcı bulunması, ilaç ve cihazlarının temini, hasta yatağı, beslenmesinin evde nasıl yapılacağı, temizliği ve pozisyon verilmesi gibi konularda hasta yakınlarının yeterince eğitim alıp almadığı önemlidir.
Böyle hastalar genellikle hastanelerin dahiliye, göğüs, nöroloji veya yoğun bakım gibi ünitelerinde uzun süre kaldıktan sonra ya hastanelerde yer olmaması, ya da hastanede gelişebilecek enfeksiyon, delirium gibi sorunlardan korunmak için doktorlar tarafından eve gönderildikleri için evde bakılmak zorunda kalınmaktadır.
Bu hastaların bakımı konusundaki zorluklar hasta daha hastaneden çıkarken başlamaktadır. Öncelikle bu hastaların yakınlarına evde bakım konusunda çok iyi eğitim verilmelidir, hastanın beslenmesi, pozisyon verilmesi, ilaçlarının hazırlanması, temizliği, cihaz ayarları, balgam temizliği, banyosu ve evdeki yatağının durumu konularında ayrıntılı bir hazırlık süreci olmalıdır. Hastalar daha eve giderken sorunlar başlar, acaba evde bakım konusunda raporları tam yazıldı mı, evde kullanacağı ilaçları eksiksiz düzenlendi mi, evde elektrik kesilmeleri veya acil durumlar konusunda tedbirler alındı mı, bunlar hasta yakınları ile açıkça konuşulmalı, tek tek sorunlar çözüldükten sonra hasta evine gönderilmelidir.
Hastalar eve geldiklerinde ise evin girişinde rampa var mı, asansöre hasta sığacak mı, hasta üst katlardaki bir apartman dairesine nasıl çıkarılacak bunlar hep düşünülmelidir. Bazen acil ambulanslarındaki personelin çoğu bayan, sadece şoför erkek olmaktadır, bu durumda bayanlar hasta taşımaya yardım etmedikleri için sokaktan insan toplamak zorunda kalınmaktadır. Eve gelindiğinde hastanın acaba sırt yarası oluşmasın diye havalı yatağı yazıldı mı, cihazları evde çalışacak mı, elektrikler kesilirse ne olacak, evde jeneratör var mı? cihaz bağlantıları hastanedeki gibi yapıldı mı? bunların profesyonel bir ekip tarafından gözden geçirilmesi gerekir.
Bakıcı bulmak, bakıcıyı bu konularda eğitmek de başlı başına bir sorundur. Ülkemiz şartlarında yatılı bakıcı bulmak zordur, bulunan bakıcılar da genelde yabancı ülke vatandaşları olduğu için bu kişilerle kültür ve dil farklılıkları gibi nedenlerle çok sorun yaşanmaktadır. Bakıcının hasta bakımı konusunda tecrübesi, ilaçları düzenli verip vermediği, beslenmesini yeterince sağlayıp, sağlayamadığı, hastayı hareket ettirip ettirmediği ve hastanın temizliğini yeterince yapabilmesi de ayrıcı değerlendirilmelidir.
Bütün bunlar düzene girse bile uzun vadede ülkemizde evde hasta bakımı konusunda çok sıkıntılar çekilmektedir. Hastanın sürekli kullanacağı ilaçlarını yazdırmak, mamalarını temin etmek, alt bezlerini eksiksiz sağlamak, bunların raporlarını ve reçetelerini hazırlatmak başlı başına sorunlar yumağıdır. Çünkü her zaman aynı doktoru bulmak, o kadar meşguliyet içinde size zaman ayırmasını temin etmek, yazıldıktan sonraki resmi belgelerdeki eksiklikleri tamamlatmak çok zaman alıcı ve hasta yakınları için yıldırıcı olabilmektedir. Bu konularda kurumlarda da bilgi eksikliği olduğu için danışılacak kişi bulunamaması ve her kafadan farklı seslerin çıkabilmesi, hastasına bakmak isteyen kişilerde fazladan yorgunluğa da neden olmaktadır. Bu nedenlerle bakıcıların bazen dinlendirilmesi için evde uzun süreli bakım gereken hastaların yılın belli dönemlerinde hastanelerin palyatif bakım ünitelerinde 15-20 günlüğüne takibinin planlanması önemlidir.
Her ne kadar evde bakım ile ilgili birçok kurum ve kuruluşta birçok organizasyonlar yapılıyor olsa da, bunlar genellikle hastanın evde yıkanması, tırnak kesimi, saç bakımı, evinin temizliği veya bazı hekimlerinin yaptığı gibi evde psikolojik veya basit tıbbi destekten öteye gidememektedir. Bu konuda evde uzman desteği veren kurum ve profesyonellere ihtiyaç vardır. Hastanın evde ayrıntılı muayenesi, bakımı konusundaki eksikliklerin saptanması, cihaz ayarları konusunda yardımcı olunması, sorunların giderilmesi, gerekirse trakeostomi ve nazogastrik sondanın değiştirilmesi, yatak yarası varsa bunların pansumanı ve bakımı gibi konularda yardımcı olabilecek ve içinde uzman doktorun da olduğu ekiplere ihtiyaç vardır. Hastanın bakımı 24 saat süren bir hizmet olduğu için gece oluşan sorunlar konusunda da telefonla danışmanlık veya hastanın evinde sorunların çözümüne yardımcı olunması bu hastaların alması gereken standart hizmetlerdendir. Bu standardın evde bakım gereken tüm hastalara sağlanması hem hastane yatışlarını azaltacak, hem de bazı küçük sorunlar nedeniyle bu hastaların kaybedilmesini veya geri dönüşsüz hasar gelişmesini önleyecektir.
